Büyük Edebiyat Nedir?

Bu bölümde benim Büyük Edebiyat'tan ne anladığımı kısaca yazmak istiyorum. Öncelikle "Büyük Edebiyat" kategorisine giren bir eserin en önemli özelliklerinden biri "sıkıcı" olmamasıdır. Bu gerçekten çok önemli bir nokta. Bir okuyucu (ama iyi bir okuyucu) bir eseri alır ve eğer onu okurken sıkılırsa, cümleler akmıyorsa, balık kılçıkları gibi bir şeyler insana batıyorsa, cümleler büyük zorlamalarla, uzun dakikalar, uzun saatler boyunca yapay bir şekilde inşa edilmişlerse o eser sorunlu demektir. Bu kriter sağlam bir kriterdir, yani "Büyük Edebiyat" kategorisine giren bir eser "sıkıcı" olamaz ve eğer sıkıcıysa, o zaman o kategoride yer alamaz.

Diğer önemli bir kriter de bir eserin kaç kez okunduğudur. Örneğin ben Hamlet'i en azından 5 kere okumuşumdur! Bir eserin tekrar tekrar okunabilirlik özelliği muhteşem bir özelliktir ve o eserin "Büyük Edebiyat" kategorisinde yer almasını sağlar. Fakat başka bir eser düşünün ki, elinize aldınız, zor bela, sıkıla sıkıla okudunuz, okuduğunuza pişman da oldunuz ve kütüphanenizde bir köşeye koydunuz, bir daha da onu okumak gibi bir niyetiniz de hiç yok, işte o eser sorunludur ve "Büyük Edebiyat" kategorisinde ne kadar edebi bir şekilde yazılmış olursa olsun yer alamaz.

Şimdi Cyrano de Bergerac'ı düşünün. İnsan o muhteşem eseri defalarca okuyabilir. Çünkü eser akmaktadır, pırıl pırıl akmaktadır, akarkenki ışıltılar insana zevk verir, sevimli bir yanı vardır; akılla değil duyguyla yazılmıştır; akıl, duygunun eriştiği yüksekliğe erişemez. Akılla yazan bir yazar, duyguyla yazan bir yazarı yakalayamaz, bu mümkün değildir.

Goethe'nin Genç Werther'ini düşünün, o da su gibi akar, zorlama cümleler, iyi olsun diye üzerinde saatlerce uğraşıldığı apaçık belli olan cümleler yoktur, cümleler kalpten, aniden, hızla gelmişlerdir, sevimlidirler, güçlüdürler, yakıcıdırlar...

Maksim Gorki’nin Acı Günleri de keza böyledir. Büyük edebiyat tatlı bir ırmak gibi akar ve sıcaktır… İnsan her yaz hiç sıkılmadan Genç Werther'i okuyabilir. İşte bu eser "Büyük Edebiyat"tır. Macbeth Büyük edebiyattır, Kral Lear Büyük Edebiyat'tır...

Mehmet Murat ildan